Saliha Gök:Kardeşlikten Kuruma: Ahilik’in Vicdanlı Mirası

 

 Merhaba Kıymetli KHA Okurları, 

 Bu haftaki yazımızda, Anadolu’nun vicdan mirası olan Ahilik üzerine birlikte düşünelim. Keyifli okumalar, sevgiler…

Eli Açık, Yüreği Dolu: Ahilik’in Unutulan Ahlakı

Bugün sokakta “esnaf” dediğimiz kişi, bir zamanlar Anadolu’nun vicdanıydı. Ahilik, sadece ticaretin değil, insanlığın da ölçüsünü koyan bir sistemdi.

Ahilik’in Tarihsel Kökeni

• Kuruluşu: 1200’lü yıllarda Ahi Evran Veli tarafından Anadolu’da kuruldu.
• Felsefesi: Eli açık, yüreği temiz, mesleğinde dürüst ve toplumda örnek bireyler yetiştirmeyi amaçlayan bir meslekî ve ahlaki sistemdi.
• Yayılımı: Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu’dan Balkanlar’a, Orta Asya’dan Kuzey Afrika’ya kadar yayıldı.

Ahilik’in Toplumsal İşlevi

Ahilik, göçebe Türkmenleri yerleşik hayata geçirerek hem İslamlaşmayı hızlandırdı hem de şehir kültürünü inşa etti. Esnaf ve sanatkârlar arasında dayanışma, yardımlaşma ve ahlaki denetim sağladı.

“Ahi” kelimesi Arapça’da “kardeşim”, Türkçe’de ise “eli açık, yiğit” anlamına gelir. Bu iki anlam, Ahilik’in ruhunu özetler: paylaşmak ve korumak.

Bugüne Yansıması

Günümüzdeki esnaf odaları, sendikalar, kooperatifler ve ticaret odaları gibi kurumların temeli Ahilik sistemine dayanır. Ancak ruhu kayboldu; etik yerini rekabete, vicdan yerini kar maksimizasyonuna bıraktı.

Çağrı

Ahilik, sadece geçmişin bir nostaljisi değil, bugünün ihtiyacıdır. Esnafın yeniden “mahalle hafızası” olması, ticaretin yeniden “insanlık terazisi”ne oturması için Ahilik ruhuna dönmek gerek. Çünkü bir toplumun vicdanı, dükkânın arkasındaki yürektedir.

Dipnot: Ahilik Haftası

Tam da bu hafta, Türkiye’de 22–28 Eylül 2025 tarihleri arasında 38. Ahilik Haftası kutlanıyor. Başta Kırşehir olmak üzere birçok ilde düzenlenen etkinlikler, Ahilik kültürünün modern ekonomideki yerini ve esnaf-sanatkâr dayanışmasını yeniden gündeme taşıyor.